Darma Books ne prestaje da nas oduševljava sjajnim knjigama savremenih evropskih autora. Ovoga puta vam preporučujemo za čitanje tri bisera nemačke, poljske i češke književnosti.
TRAGAČ
Zaksova intencionalno pribegava tradiranim sredstvima, slikama i motivima, no samo kako bi se, njihovim prelamanjem opevane strave, do maksimuma izoštrila disharmonija između izraza i teme. Naime, sama tema je izvor oneobičavanja: istorijska destruktivnost posredno pomera i razara i poznate stvaralačke modele, budući da gustini užasa naprosto više ne odgovara nikakva ljudska aktivnost koja bi želela da ga izražajno obuhvati. To, međutim, ne znači da je izneverena ambicija da se umetnošću kao vrhunskim delom čovekove plemenitosti iznese, takođe, vrhunsko – zverstvo. Radi se o tome da je umetnički odražena istina ljudskog zla upisana upravo u disharmoniju, ponor i neusaglasivost između čudovišnog i plemenitog. Opus Zaksove stoga je izgrađen do veličanstvenog oksimorona kao spomenička posledica same težnje da se u jezički oblik prevede nihilizam. Nemušta bezumnost povesnog konteksta, povoda, uzroka i sadržinskog središta jeste ta koja transformiše – ili, katkad: deformiše – nekadašnju pesničku reč o mogućem smislu u ljudsku reč o paklenom besmislu.
Iz pogovora Vuka Petrovića
Biografija pisca
Neli Zaks (1891–1970) je poznata nemačko-švedska pesnikinja jevrejskog porekla, koja je 1966. godine dobila Nobelovu nagradu za književnost. Iskustva koja je doživela u nacističkoj Nemačkoj tokom Drugog svetskog rata, Holokaust i stradanje Jevreja značajno su uticali na njeno stvaralaštvo, te se njena poezija može smatrati stvaralačkim odgovorom na nacističko zatiranje jevrejskog naroda.
Sa poznatim pesnikom Paulom Celanom delila je zajedničke pesničke teme, a njihovo prijateljstvo i slično iskustvo su međusobno uticali na formiranje njihovih poetika. Vodila je opsežne prepiske sa svojim prijateljicama, znamenitim književnicama, Hilde Domin i Selmom Lagerlef, zahvaljujući kojoj je uspela da pobegne u Švedsku i izbegne koncentracioni logor. Nakon smrti majke doživela je nekoliko nervnih slomova, praćenih halucinacijama, paranojom i manijom gonjenja, zbog čega je nekoliko godina provela u mentalnoj ustanovi.
Pored poezije pisala je drame i priče i prevodila sa švedskog na nemački. Dominantne teme u njenoj poeziji su smrt, žrtva i čežnja, što je posebno istaknuto u njenim najpoznatijim zbirkama: Staništa smrti, Zatamnjenje zvezda, Još smrt slavi život, Bekstvo i preobražaj.
Biografija prevodioca
Zvonimir Kostić Palanski (1948) je poznati prevodilac sa nemačkog jezika, dečji pesnik i stručnjak za nemačku poeziju 20. veka. Diplomirao je na Katedri za germanistiku na Filološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu, magistrirao skulpturu na Univerzitetu u Skoplju, a doktorirao na Teološkom fakultetu Univerziteta u Novom Sadu. Kao pesnik, romanopisac i prevodilac do sada je objavio preko 50 knjiga, uključujući i prevode nekih od najpoznatijih pesnika 20. veka poput Celana, Encensbergera i Trakla.
Književnim i prevodilačkim radom bavi se više od 35 godina. Član je Udruženja književnika Srbije, kao i Udruženja književnih prevodilaca Srbije, a osnivač je Međunarodnog udruženja Palanski Art.
LALA
Lala, što na poljskom znači „lutka”, nadimak je glavne junakinje, koja prve godine detinjstva provodi bez imena. Rođena u Poljskoj neposredno nakon Prvog svetskog rata, Lala uspeva da izvede redak podvig – da relativno spokojno i bezbedno proživi jedan od najsurovijih vekova u istoriji Evrope. Sada već stara i sa prvim znacima demencije, glavna junakinja pokušava da održi svoja sećanja živima pripovedajući unuku ceo svoj život.
U ovoj porodičnoj sagi, sa elementima romana o odrastanju i istorijskog romana, Jacek Denel slika sudbinu glavne junakinje, prikazujući ujedno i sudbinu celog poljskog društva tokom 20. veka. Uprkos vremenu u koje je smešten, roman slavi lepotu života, a junakinjin nadimak poprima simbolička značenja koja čitaocu otvaraju nove perspektive za tumačenje istorijskih događaja. Izrazit pripovedački dar i dobar i ujednačen stil prepoznati su od strane čitalaca i književne kritike, pa je ovaj roman sa razlogom ovenčan jednom od najprestižnijih poljskih nagrada Paszport Polityki, doživeo tri izdanja u Poljskoj i preveden na preko 10 svetskih jezika.
Biografija pisca
Jacek Denel (1980) je poljski pesnik, pisac, prevodilac i slikar. Dobitnik je titule Počasnog ambasadora poljskog jezika 2008. godine, a 2011. i titule Mladog ambasadora poljskog jezika. Diplomirao je i magistrirao na Fakultetu poljskog jezika i književnosti Univerziteta u Varšavi. Njegova prva zbirka pesama našla se u među preporukama poznatog pesnika Česlava Miloša.
Jacek je dobitnik brojnih književnih nagrada, među kojima su nagrada Kościelski, prestižna nagrada Paszport Polityki i nagrada za kulturu grada Gdanjska Splendor Gedanesis, a više puta je nominovan za neke od najprestižnijih poljskih nagrada, kao što su: Nike, Balzakian, Ekran kontrolny, Saturn, Matka Makryna, Krivoklat, Angelus i Vislava Šimborska. Godine 2015. je odlikovan bronzanom medaljom za zasluge u kulturi Gloria Artis.
Nekoliko godina je radio kao televizijski voditelj kulturnog programa na poljskoj TVP1. Pored pisanja i prevođenja, bavi se i slikanjem, a jedan je od koautora scenarija za višestruko nagrađivani animirani film S ljubavlju, Vinsent koji govori o životu i okolnostima smrti slikara Vinsenta van Goga.
Biografija prevoditeljke
Jelena Jović (1981) je diplomirala na Filološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu, na Grupi za poljski jezik i književnost, gde trenutno predaje i privodi kraju doktorsku tezu na temu postkolonijalnih studija i poljskog diskursa postzavisnosti. Prevodi književno-istorijske monografije, antropološke studije i savremenu poljsku prozu. Među njenim prevodima su dela značajnih pisaca savremene poljske književne scene, kao što su: Joana Bator, Ščepan Tvardoh, Jacek Dukaj, Marćin Viha, Dorota Maslovska…
Bavi se simultanim prevođenjem sa poljskog i engleskog. Radila je kao prevoditeljka za Arhiv Jugoslovenske kinoteke, Crveni krst i OEBS, i kao urednica za srpsku i bosansku književnost u Kwartalnik Literacko Artystyczny Pobocza, internacionalnom časopisu posvećenom poeziji. Osvojila je prevodilačku nagradu na konkursu Vroclav – Evropska prestonica kulture 2016.
SESTRA
Prvi roman Jahima Topola, Sestra, jedan je od najprevođenijih čeških romana. Objavljen je 1994. godine, a naredne godine Topol za ovo delo dobija prestižnu nagradu Egon Hostovski za „roman koji umetnički prevazilazi standardnu produkciju”. Služeći se fragmentarnim pripovedanjem u kojem se prepliću stvarnost, fantazija i snovi, Topol nam pruža jedinstvenu sliku života u Čehoslovačkoj krajem 80-ih i početkom 90-ih godina prošlog veka. Njegov neobični, pesnički jezik talasa i zanosi, uvlačeći čitaoca u atmosferu društvenog haosa i nesnađenosti koji su usledili nakon Plišane revolucije 1989. godine i posebno se odrazili na život mladih u tadašnjoj Čehoslovačkoj. Slikajući ovo doba, pisac nam pruža panoramski pregled posleratne istorije Istočne Evrope, posebno se trudeći da uhvati i dočara raspoloženje generacije.
Dugačke narativne celine ispresecane su oštrim i kratkim replikama u uličnom žargonu, vreme ne teče linearno, a stvarnost se meša sa fantastikom, što čitaoca čini jedva svesnim radnje. Međutim, žive, dekadentne, grube i ponekad bizarne slike i jake ekspresije neobično snažno će uvući čitaoca u gotovo postapokaliptični svet romana, u kojem cvetaju kriminal i poroci, i u kojem se košmarna istočnoevropska stvarnost zadnjih decenija 20. veka povremeno prepliće sa komičnim scenama, ali i sa neobično nežnom pričom o ljubavi glavnog junaka i njegove duhovne sestre.
Biografija pisca
Jahim Topol (1962) je češki pisac, pesnik, muzičar i novinar. Zbog očevih disidentskih aktivnosti nije mu bilo dozvoljeno da ide na fakultet, pa je po završetku gimnazije radio kao građevinski radnik i dostavljač uglja. Umetnički život je započeo pišući pesme za rok bend Psí vojáci, koji je vodio njegov mlađi brat, da bi kasnije pisao poeziju i prozu i postao poznat kao pripadnik underground književne scene ranih 80-ih.
Tih godina se upustio i u novinarstvo. Osnovao je samizdat časopis Violit, a nekoliko godina kasnije i Revolver Revue, reviju specijalizovanu za savremenu češku književnost. Tokom Plišane revolucije 1989. godine Topol je pisao za nezavisni bilten Informační servis, koji je kasnije postao istraživački nedeljnik Respekt. Nekoliko puta je bio hapšen zbog svoje izdavačke delatnosti.
Pored poezije i novinarstva, Topol je pisao scenarije za filmove i prevodio sa engleskog. Međutim, najpoznatiji je kao pisac. Godine 2017. postao je laureat Češke državne nagrade za književnost, a pored ovog velikog priznanja dobitnik je i drugih značajnih književnih nagrada: Egon Hostovski, Vilenica i Jaroslav Seifert. Danas živi i radi u Pragu.
Biografija prevodiocaUroš Nikolić (1982) je diplomirao na Filološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu na studijskoj grupi za češki jezik i književnost. Trenutno je jedan od najangažovanijih prevodilaca sa češkog jezika. Preveo je više od 20 naslova, među kojima su knjige značajnih imena u češkoj književnosti, poput Vlastimila Vondruške, Ratke Denemarkove, Alfija Kona, Gregorija Funara… Član je udruženja Česka beseda Beograd, koje je posvećeno očuvanju kulturnog nasleđa, jezika i običaja Čeha u Beogradu. Godine 2018. bio je član žirija za nagradu Suzane Rot, koja se dodeljuje mladim prevodiocima savremene češke književnosti.
