Nadežda Petrović 1873 – 2023: u susret obeležavanju 150 godina od rođenja
U Galeriji RTS – a u Beogradu u utorak 27. decembra otvorena je izložba pod nazivom ,, Nadežda Petrović 1873 – 2023: u susret obeležavanju 150 godina od rođenja”. Izložba upriličena u susret jubileju je umetničko – dokumentarna priča o životu i stvaralaštvu Nadežde Petrović i okvirna ilustracija umetničkog opusa jedne od najpoznatijih srpskih slikarki. Kroz njih su zastupljena dva perioda Nadeždinog slikarstva: Minhenski period i njegova prva faza, Srbijanski period i njegova prva faza i treća, koloristička faza.
Deo slika dolazi ljubaznošću Narodnog muzeja u Beogradu, a deo slika i postavka je baština Umetničke galerije ,,Nadežda Petrović“ u Čačku. Autorke postavke u Galeriji RTS su istoričarke umetnosti Mirjana Racković i Dragana Božović, muzejske savetnice Umetničke galerije ,,Nadežda Petrović“ u Čačku.
,,Tematski su u postavci zastupljeni Nadeždini najčešći motivi – pejzaž i portret. Pošavši od motiva vodenice koja oslikava Nadeždine prve godine slikanja direktno u pejzažu, preko istraživanja svetlosti kroz umerenu paletu u predelu nastalom u okolini Beograda do koloristički i kompoziciono razigranog prizora srpskog sela smeštenog pod brdom, izabrana dela svedoče o odnosu slikarke prema eksterijeru i izazovima koje nosi, a koje je savladavala kroz modernistički koncept i neposrednost. Da je snaga Nadeždinih portreta u prenosu emocija (ličnih i portretisanih osoba) svedoči i portret devojčice gde dominira umerenija paleta boja i lazurno slikanje (i ne smeta što je ostao u radnoj fazi) i portret starice rađen energičnijim potezima, bogatim koloritom i pastuoznije. Tematski se izdvaja slika „Čitanje“ jer obrađuje jedan od ređe zastupljenih motiva u Nadeždinom opusu.” (Dragana Božović)
Na otvaranju izložbe u Galeriji RTS-a prisutnima su se obratili Nikola Kusovac, član Saveta RTS za kulturu i umetnost, Bojana Borić Brešković, direktorka Narodnog muzeja Srbije i Branko Ćalović, direktor Umetničke galerije „Nadežda Petrović“.
Po rečima Branka Ćalovića ,, Grad Čačak se trudi da se na razne načine oduži ovoj neobičnoj, energičnoj ženi koja je pre više od stotinu godina krčila puteve emancipacije, prevazilaženje tradicionalizma i predrasuda kojih je u vreme kada je Nadežda stupila na umetničku scenu bilo isuviše. Pored umetničkog kao podjednako važno ističe se njeno patriotsko delo kao primer duboke odanosti svom rodu što je pokazala i svojim ličnim primerom”.
Obeležavanje jubileja – 150 godina od rođenja velike slikarke podrazumeva multidisciplinaran i kompleksan pristup u smislu sadržajnosti programa, u skladu sa mnogostrukim interesovanjima Nadežde Petrović. Kako je direktor Umetničke galerije ,,Nadežda Petrović” pojasnio projekat ima dva nivoa – nacionalni i međunarodni:
,, Nosilac nacionalnog odnosno regionalnog nivoa je Narodni muzej Srbije koji će pratiti programi vezani za Nadeždin društveni i umetnički angažman u saradnji sa partnerima u regionu koji će svojim programima dati doprinos širem sagledavanju Nadeždine ličnosti. Međunarodni,nivo je vezan za Francusku odnosno predstavljanje u Kulturnom centru Srbije u Parizu koji realizuje Muzej savremene umetnosti Beograd a stavlja u fokus Nadeždina dostignuća u okviru evropske umetnosti. Ovom programu pridružiće se i predstavljanje u Palati UNESCA. Svi parteneri na projektu prirediće i prateće programe: u saradnji sa Muzejem savremene umetnosti Republike Srpske i Tiflološkim muzejem iz Zagreba biće priređena izložba za slepa i slabovida lica a realizovaće se i saradnja sa Galerijom ,,Božidar Jakac” iz Kostanjevice na Krki i Galerijom savremene umetnosti iz Niša.“
Nadežda Petrović 1873-2023: u susret obeležavanju 150 godina od rođenja
Galerija RTS, 27. decembar 2022 – 26. januar 2023. godine
Šta sam mogla drugo da postanem ja Nadežda Petrović,
Dimitrijeva i Milevina kćer, do srpska slikarka,
kad umesto prve fotografije iz najranijeg detinjstva imam crtež …
Šta sam mogla da postanem nego rodoljubna Srpkinja,
jer je moja majka Mileva tako vaspitavala generacije đaka u Srbiji…
vodeći tim putem i celu porodicu našu.
Pred nastupajuću 2023. godinu, kada će značajan jubilej – 150 godina od rođenja slikarke Nadežde Petrović – biti obeležen velikom retrospektivnom izložbom i mnogim pratećim programima i sadržajima, kao uvodni program u prostoru Galerije RTS-a u Beogradu priređena je likovno-dokumentarna izložba Nadežda Petrović 1873-2023: u susret obeležavanju 150 godina od rođenja sa ciljem podsećanja šire javnosti na veličinu ličnosti i dela Nadežde Petrović, na njenu svetlu biografiju i intelektualnu i umetničku baštinu koju nam je podarila.
Programi, kojima se obeležava ova važna godišnjica, biće priređeni u zemlji, regionu i inostranstvu uz podršku Ministarstva kulture i informisanja Republike Srbije, UNESKO-a i Nacionalnog komiteta UNESKO-a Republike Srbije. Ujedno, 2023. godine obeležićemo još jedan veliki jubilej vezan za porodicu Petrović – 125 godina od rođenja Nadeždinog brata Rastka Petrovića, velikana srpske i evropske moderne književnosti.
Na otvaranju izložbe u Galeriji RTS-a prisutnima su se obratili Nikola Kusovac, član Saveta RTS za kulturu i umetnost, Bojana Borić Brešković, direktorka Narodnog muzeja Srbije i Branko Ćalović, direktor Umetničke galerije „Nadežda Petrović“.
Nadežda Petrović: život i umetnost bez kompromisa
Bez obzira na sve teškoće koje je imala kao žena u vrtlogu burnih istorijskih događaja i društvenih zbivanja balkanskih prostora, Nadežda Petrović je postala svojevrsni predvodnik svega značajnog što se dešavalo u prvih petnaest godina prošlog veka – izborila se za sopstvene stavove u umetnosti, zbližavala umetnike južnoslovenskog prostora, radila na obrazovanju i emancipaciji boreći se sa tradicionalizmom i predrasudama i na kraju dala život u borbi za čast i slobodu svog roda. Godinama nakon prerane smrti Nadeždin umetnički rad potpuno je bio zasenjen altruizmom i rodoljubljem toliko da se skoro isključivo njena ličnost percipirala kroz žrtvu velike heroine!
Nadeždin pristup slici nesumnjiv je rezultat školovanja u Minhenu i boravaka u Francuskoj i Italiji, a stalni povratak tradicionalnoj Srbiji izražen je u vidu tema koje nose predznak nacionalnog. U tom slikarstvu prepoznat je model beskompromisnosti u svom modernizmu, što je postignuto odsustvom dopadljive slike predela i naturalističkog detaljisanja. Razbijanjem strogog shematizma realističke slike, koristeći pastuoznu fakturu i krajnje neuobičajen kolorit, srpsko slikarstvo je približila evropskim pravcima … U tom trenutku patrijarhalna Srbija, ograničena na svim poljima u vremenu društvenih, političkih i ratnih kriza, apsolutno nije bila u stanju da prihvati beskompromisnost njenog slikarstva!
Mirjana Racković
Koloritno i energično
Umetnički opus Nadežde Petrović nesumnjivo je pomerio granice srpskog slikarstva, ohrabrio generacije umetnika sa početka 20. veka ka novim umetničkim dometima i usmerio kasnije generacije. Iako su je u toku likovnog razvoja vodili zreli stavovi da bude osobena i otvorena ka svemu novom što joj se pruži, neminovna je bila postepenost u građenju likovnog izraza. Njeno stvaralaštvo je podeljeno na četiri perioda: Minhenski (sa dve faze napredovanja u vreme slikarskih studija), Srbijanski (sa tri faze: periodom kada stvara ekspresionistička dela u Resniku i Sićevu, kada slika u stilu impresionizma i kada stvara upečatljiva dela bogata koloritom), Pariski (sa fazom kojom nastavlja sa usvojenim kolorizmom i fazom u kojoj njen slikarski pravac dostiže potpunu zrelost) i Ratni kada u novonastalim okolnostima iz čina slikanja crpi moralnu i emotivnu snagu, a njene slike, uz umetničku vrednost, nose težinu uzvišenog dela podarenog Srbiji. Dela predstavljena na ovoj izložbi iz zbirki narodnog muzeja Srbije i Umetničke galerije „Nadežda Petrović“ okvirno ilustruju njen umetnički opus …
Dragana Božović
NADEŽDA PETROVIĆ je rođena u Čačku, 11. oktobra 1873. godine, gde su njeni roditelji bili na učiteljskoj službi. Zbog očevog posla i daljeg školovanja dece porodica se vratila u porodičnu kuću u Beogradu (1884). Uticaj likovnih pedagoga Antona Ažbea i Juliusa Ekstera, kao i umetničke klime zatečene u Minhenu (1898-1902), profilisali su njen slikarski put, pre svega otvorenost ka nemačkom ekspresionizmu, tako da i nakon povratka u Srbiju pasionirano slika u maniru energičnog ekspresioniste. Radila je u školi, pisala o izložbama, događanjima u kulturi, politici, nastojeći da i na taj način doprinese napretku društva u celini. Nadeždin društveni aktivizam započinje učešćem u osnivanju humanitarne organizacije Kolo srpskih sestara (1903), velikih poslova oko organizovanja Prve jugoslovenske umetničke izložbe (1904) i osnivanja prve likovne kolonije na Balkanu u Sićevu (1905). Puna entuzijazma odlazi na studijski boravak u Pariz (1910), ali su želju da svoj umetnički život veže za Pariz raspršile sporodične tragedije i nastupajući ratovi. Tokom balkanskih i Prvog svetskog rata (1912-1915), Nadežda Petrović je dobrovoljna bolničarka. Negujući ranjenike i brinući o obolelima od tifusa i sama obolevši umrla je 3. aprila 1915. godine u Vojnoj bolnici u Valjevu.
Izvor: Umetnička galerija „Nadežda Petrović“ Čačak
